Tarihin Magungunan Musulunci Da Likitanci
A cikin tarihin likitanci, “maganin Musulunci” shine ilimin likitanci da aka bunkasa a Gabas ta Tsakiya, kuma yawanci ana rubuta shi da larabci, harshe na wayewar Musulunci.
Magungunan Musulunci sun karbe tsarawa da haɓaka ilimin likitanci na zamanin da, gami da manyan kaya na gargajiya. A zamanin baya-bayan gargajiya, likitancin Gabas ta Tsakiya ya kasance mafi ci gaba a duniya, yana haɗa ra’ayoyi na tsohuwar Girkanci, Roman, Mesopotamiya da likitan Farisa gami da tsohuwar al’adar Indiyawan Ayurveda, yayin da ake samun ci gaba da ƙima.
Magungunan musulunci, tare da ilimin likitancin gargajiya, daga baya an karbe su a cikin magungunan tsakiyar Turai na Yammacin Turai, bayan da likitocin Turai suka saba da marubutan likitancin Musulunci a zamanin Renaissance na karni na 12.
Likitocin Musulunci na zamanin da, sun kasance suna rike da ikonsu har zuwa tasowar likitanci a matsayin wani bangare na ilimin halitta, tun daga zamanin wayewa, kusan shekaru dari shida bayan bude littattafan karatun su da mutane da yawa. Abubuwan da suka shafi rubuce-rubucen sun kasance abin sha’awa ga likitoci har yau.
Rikicin da sabuwar al’ummar Musulunci ta yi na ilimin likitancin da ke kewaye da shi, ko kuma da aka ci da yaki, dole ne a tabbatar da wayewar “arna” kamar yadda ya dace da akidar Musulunci. Tun da farko, ana fahimtar karatu da aikin likitanci a matsayin aikin ibada, wanda aka assasa bisa ka’idojin iman (imani) da tawakkul.
Ba wai kawai Annabi ya umurci marasa lafiya da su sha magani ba, amma shi da kansa ya gayyaci kwararrun likitoci don haka.
— Maganin As-Suyuti na Annabi shafi na 125
Tun da wuri aka tattara maganganun Annabi Muhammadu S.A.W game da al’amuran lafiya da ɗabi’unsa game da jagorancin rayuwa mai kyau kuma an tsara su azaman rukunin rubuce-rubuce na dabam a ƙarƙashin taken fibb an-Nabī (“Maganin Annabi”).
A karni na 14, Ibn Khaldun, a cikin littafinsa Muqaddimah, ya yi takaitaccen bayani kan abin da ya kira “fasahar da sana’ar likitanci”, inda ya raba ilimin likitanci da addini.
Muhammad ibn Zakariya al-Razi, wanda aka haifa a shekara ta 865, ya kasance ɗaya daga cikin ƙwararrun masana kimiyya na zamanin da na Musulunci. Shine likita haifaffen Farisa, masanin alchemist kuma masanin falsafa, ya fi shahara da ayyukan likitanci, amma kuma ya rubuta ayyukan botanical da na dabbobi, da kuma littafai kan kimiyyar lissafi.
