Hausawa suna da salon rubutunsu na musamman da ake kira Ajami – rubutun Larabci da aka gyara. Rubuce-rubucen Ajami a kasar Hausa an ce sun fara ne tsakanin kashi na karshe na karni na 15 zuwa karni na 16. Ya fara da ayyukan wasu malamai biyu na kasashen waje da suka zo kasar Hausa suka zauna, (Kano Chronicle, 1978).

Na farko shi ne wani masani dan kasar Morocco, Abdul-Rahman wanda ya rayu kuma ya rasu a Katsina a shekara ta 1520.

A Karni na 17 Rubutun Larabci/Ajami waɗanda Hausawa na asali suka rubuta sun fara bayyana (Kano Chronicle, 1978: 23). Shahararrun malaman Hausa da dama sun rubuta litattafai da wakoki na sharhi, da sauran ayyukan adabi.

Daga cikin wadannan malamai akwai Muhammad Al-Katshanawi, wanda aka fi sani da Ibn Al-Sabbagh amma an fi saninsa a duk fadin kasar Hausa da sunan Waliyi Danmarina.

An ruwaito cewa ya rubuta littafai da sharhi da dama, amma daga cikin ayyukansa guda uku ne aka ce sun tsira. Sultan Muhammad Bello ya siffanta shi a cikin littafinsa Infaqalmaysouri a matsayin hanyar ilimi. Ya kasance mai suka kuma mawaki. Ya rasu a Katsina a shekara ta 1655.

Wani malami mai suna shi ne dalibin Danmarina mai suna Abu Abdullah B. Masani wanda aka fi sani da shi a kasar Hausa da Waliyi Dan Masani. Malami ne da ke Katsina. Wasu daga cikin ayyukansa suna nan.

Shin har yanzu kuna mamakin dalilin da yasa aka sami rubutun Ajami a takardar kuɗin Naira ɗin mu? Ya kasance a can kafin samun ‘yancin kai?

Shin kuna mamakin dalilin da yasa BBC Hausa, VOA Hausa da sauransu suka shahara? Birtaniya sun hadu da mutane masu ilimi da tsarin tsari!