Mace Ɗaya Tilo Da Ta Taɓa Mulkin Babbar Daular Kenem-Borno
Daular Kanem-Borno mai girma da tarihi ta kasance a yankin da a yanzu ya zama Najeriya, Chadi da Kamaru. Masarautar ta kasance kusan shekaru 1,200 kafin daga bisani ta fadi a 1893 saboda rikice-rikice na ciki da waje.
Aissa Koli Nirmaramma mace ce mai mulki wacce ta mulki daular Kanem-Borno na tsawon shekaru bakwai (1563-1570) kamar yadda jama’a suka tsara ta ga dukkan Mais (Sarakunan) na daular. Ita ce ta gaji Mai Dunama, kuma da wa’adinta ya kare, daga karshe ta mika wa kaninta Mai Idris Alooma sarauta.
Sai dai kuma labari na biyu na tarihin rayuwar Aissa Koli ya nuna cewa ta kasance ‘yar gidan Mai Ali Zanani wacce ta yi mulki shekara daya sannan ta rasu. Bayan rasuwar mahaifinta, wani dan uwa mai suna Dunama ya gaje shi, sannan ya ba da umarnin a kashe duk ’ya’yan magabata na maza.
A yunƙurin kāre ɗanta, mahaifiyar Aissa ta aika Idris ( ƙane ɗaya ga Aissa) zuwa Bulala don ya zauna da danginsu. Duk da haka, lokacin da Dunama ya mutu a ƙarshe ba tare da magaji ba, Aissa ta gaje shi kuma ta zama Mai ta farko kuma mace daya tilo da ta mallaki daular Kanem-Borno.
Don haka, ba za mu iya cewa wane asusu ne ya fi daidai ba, amma kamar yadda tarihi ya nuna, a lokacin da Aissa a karshe ta so mika sarautar ga wanda zai gaje shi, ta mika shi ga kaninsa Idris wanda ya zama daya daga cikin wadanda suka fi shahara a tsakanin su. duk Sarakunan da suka taba mulkin daular.
A farkon mulkin Idris a matsayin Mai, Aissa ta zama mai mulki kuma mai ba da shawara ga dan uwanta. Ta taimaka masa ya kula da al’amuran daular kuma ta tabbatar da ya yanke shawara mai kyau. A ƙarshe, wasu masana tarihi sun gaskata cewa ba a rubuta da yawa game da Aissa ba domin ita mace ce.
