Kabilar Kwayam wata kabila ce ta Afirka da ke da yawa a kasashen daular Kanem da Bornu da ke Nijar da Najeriya da Chadi da Kamaru. Sun dogara da hanyoyin sufuri na al’ada tsawon shekaru aru-aru, wanda ya ba su damar kewaya sassa daban-daban.

Ɗaya daga cikin fitattun hanyoyin sufuri na al’ada ga mutanen Kwayam shine amfani da kwale-kwale. Rayuwa a yankin da ke da koguna da magudanan ruwa da yawa, kwale-kwale sun kasance masu mahimmanci ga ayyukansu na yau da kullun, kamar kamun kifi, kasuwanci, da ƙaura daga wannan ƙauye zuwa wancan.

Waɗannan kwalekwalen galibi ana yin su ne da hannu daga kututturan bishiya kuma an ƙirƙira su da kwanciyar hankali da motsa jiki. Sun zama wani muhimmin bangare na al’adun mutanen Kwayam da tsarin rayuwarsu.

Wata hanyar safarar al’ada ga mutanen Kwayam ita ce amfani da dawakai da ahanu. Ana amfani da dawakai musamman don tafiye-tafiye mai nisa kuma suna da amfani musamman a wuraren da ba a samun hanyoyin ruwa. Matafiyan Kwayam sun shahara da gwanintar iya hawan doki, domin sun dade suna hawan dawaki.

Dawakai suna ba su dama don ratsa wurare masu wahala, suna mai da su daraja don farauta da tara balaguro a yankunan savannah da dazuzzukan da ke kewaye. Dogaro da mutanen Kwayam kan dawakai ba wai kawai samar musu da ingantaccen tsarin sufuri ba ne, har ma ya taimaka wajen siffanta al’adunsu. Yayin da su kuma shanu matan kabilar ne suka fi amfani domin gajeruwar tafiya, kamar kasuwa ko gona.

A karshe al’ummar Kwayam na amfani da rakuma a matsayin hanyar safara, musamman a yankunan da ke da busasshiyar Arewacin Najeriya. Raƙuma sun dace da tafiye-tafiye mai nisa a cikin hamada, inda ruwa ba ya da yawa. Mutanen Kwayam na amfani da rakuma wajen safarar kayayyaki da kuma yadda makiyayan makiyaya ke tafiye-tafiye.

Haka kuma sun kulla alaka mai karfi da wadannan dabbobi, inda suke amfani da su wajen nono, nama, da sauran abubuwan bukata. Amfani da rakuma yana nuna yadda al’ummar Kwayam suka samu karbuwa da kuma amfani da su wajen shawo kan kalubalen muhallinsu.

A ƙarshe, al’ummar Kwayam a Najeriya na amfani da hanyoyin sufuri na gargajiya daban-daban don kewaya matsugunan su daban-daban. Kwale-kwale, dawakai, da raƙuma suna da alaƙa da tsarin rayuwarsu kuma ana amfani da su don ayyukan yau da kullun, kasuwanci, da tafiye-tafiye mai nisa.

Wadannan hanyoyin sufuri ba wai kawai suna samar da ingantattun hanyoyin zagayawa ba har ma suna tsara al’adun mutanen Kwayam. Duk da ci gaban da aka samu a harkar sufuri na zamani, mutanen Kwayam na ci gaba da dogaro da kuma kiyaye wadannan hanyoyin na gargajiya, tare da nuna alakar su da dabi’a da al’adun kakanninsu.