Gidan Arewa: Cibiyar Binciken Tarihi Da Al’adu A Arewacin Najeriya

Gidan Arewa (English: Arewa House) cibiyar bincike da tarihi ce. Takardu a karkashin Jami’ar Ahmadu Bello, Zaria, dake Kaduna, Jihar Kaduna, a Arewa maso Yammacin Najeriya. Har ila yau, tana aiki a matsayin cibiyar tattara bayanan tarihi da bincike na Jami’ar Ahmadu Bello, Zaria, Najeriya. Dr. Shuaibu Shehu Aliyu shine Darakta a majalisar a yanzu.

Gidan Arewa cibiya ce ta tattara bayanan tarihi da bincike ta jami’ar Ahmadu Bello da ke Zaria a Najeriya. Wanda ke a No.1 Rabah Road, a Gidan Marigayi Firimiyan Arewacin Najeriya, an kafa majalisar ne a shekarar 1970 a matsayin cibiyar bincike da bayanan tarihi karkashin jagorancin Farfesa Abdullahi Smith wanda ya rasu a shekarar 1984 da kuma Dr. Bashir Ikara a shekarar 1986.

Cibiyar ta damu, ba wai bincike da rubuce-rubucen tarihi da al’adun jama’a kadai ba, har ma da nazarce-nazarcen zamani kan Siyasa, Zaman Lafiya da Jagoranci. Manufar majalisar ita ce ta zama cibiyar tattara bayanai da bincike a cikin tarihi da ƙalubale na zamani.

Duk da cewa a karkashin Jami’ar Ahmadu Bello Zariya, Arewa House tana da Hukumar Amintattu da Majalisar Mulki mai zaman kanta. Babban darakta ne ke jagorantar ta, wanda ke gudanar da ayyukan yau da kullun na majalisar.

A matsayin cibiyar tattara bayanan tarihi da bincike, Arewa House ya damu da sayo, adanawa, nazari da tattaunawa kan batutuwan da suka shafi kasa da kasa, musamman kan batutuwan da suka shafi ci gaban arewacin Najeriya. Tarihin Arewa House a matsayin Cibiyar Bincike da Takardun Tarihi ya faro shekarar 1970 lokacin da aka baiwa “History of Northern Nigeria Committee” alhakin rubuta littafi kan tarihin Arewacin Najeriya.

Hakan ya biyo bayan rugujewar gwamnatocin yankuna uku na kasar tare da samar da jihohi goma sha biyu (12), wanda kuma ya kai ga kafa hukumar hadin gwiwa ta hadin gwiwa (ICSA) don kula da kadarorin hadin gwiwa da kuma kudaden da ake bin sabbi shida (6) da aka kirkiro jihohin arewa. A kan haka ne aka amince da gidan marigayi Firimiyan Arewa Sir Ahmadu Bello Sardauna ya zama ofishin wannan aiki mai suna “Arewa House”.

Fitaccen malami, Farfesa Abdullahi Smith, wanda ya kafa Sashin Tarihi, A.B.U. aka nada a matsayin darekta na farko. A shekarar 1975 aka mayar da ragamar mulkin Arewa House zuwa Jami’ar Ahmadu Bello da ke Zariya bisa umarnin gwamnatin tarayyar Najeriya ta lokacin.

Karkashin Farfesa Smith, an kafa wani katafaren gidauniya wanda ya mayar da Arewa House wuri na musamman na bincike da kuma rubuta tarihi a daukacin yammacin Afirka.

Gidan Arewa yana da tarin litattafai da rubuce-rubucen da suka hada da karatun digiri na farko daga Jami’o’i daban-daban a Najeriya da kasashen waje. Wadannan litattafan sun taka fagage daban-daban na nazari, musamman ilmin dan Adam da kimiyyar zamantakewa. Galibin wadannan litattafai suna da sha’awar nazarin Arewacin Nijeriya.

An ƙara ƙarfafa waɗannan tarin ta hanyar tarin rubuce-rubucen Larabci da ba kasafai ba, bayanan ofis na Premier, wallafe-wallafen gwamnati, Jaridu da sauran wallafe-wallafen, waɗanda ke cikin Rumbun Tarihi.

Arewa House na maraba da dalibai masu bincike tare da bayar da hadin gwiwar bincike ga dalibai daga sassan duniya da suke gudanar da bincike kan kowane fanni na jiha da al’umma a Arewacin Najeriya. Musamman ita ce cibiyar ci gaban yanki ta waje don ci gaban yanki AREWA Centre for Regional Development (ACRD) – wacce aka kafa a watan Yuni 2016 bisa ga takaddun Majalisar Dinkin Duniya (UN) na UNCRD – ECOSOC 1086 C na 18 Yuni 1971 ga mutanen yankin arewacin Najeriya wanda aka fi sani da harshen Hausa da sunan “Arewa”.

Arewa House yana da matsakaicin matsuguni mai araha ga masu bincike da marasa bincike waɗanda suka yi rajista da shi. Sauran wuraren sun hada da dakin taro, dakunan horo, kantin sayar da littattafai da gidan abinci.

Gidan Arewa an gina shi ne a manyan sassa guda hudu, domin gudanar da ingantaccen aiki kuma wadannan sun hada da: Bincike, Laburare, Archives da gidajen tarihi. Gidan tarihi na Arewa yana dauke da kayayyakin al’adu, hotuna da littafai wadanda jama’a za su iya shiga. Yana dauke da tasoshin tauraron dan adam sha tara (19) wadanda ke baje kolin al’adu da al’ummar Arewacin Najeriya da kuma tarihin rayuwar Ahmadu Bello. A halin yanzu ita ce cibiyar tattara bayanan tarihi da bincike na Jami’ar Ahmadu Bello, Zaria, Najeriya.

Gidan Arewa Library a yau shi ne daya daga cikin mashahuran dakin karatu na cibiyar bincike tare da tarin littatafai da rubuce-rubucen da suka hada da manyan karatun digiri daga jami’o’i daban-daban na Najeriya da kasashen waje. Wadannan kasidu sun ta’allaka ne a fannonin ilimin dan Adam da zamantakewa wanda yawancinsu ke da sha’awar nazarin Arewacin Najeriya.

Har ila yau, ɗakin karatu yana da tarin tarin musamman daga manyan ƴan Najeriya waɗanda suka ba da gudummawar a can don yin tasiri a Arewacin Najeriya. Taskar Arewa House tana da tarin rubuce-rubucen larabci da ba kasafai ba, da tarihin ofishi na farko, wallafe-wallafen gwamnati da jaridu, kyauta da gudummawa daga Babban Bankin Najeriya (CBN), daidaikun mutane da sauran wallafe-wallafe.

Manufofin Gidan Arewa

• Shigar Gidan Firimiya
  Kula da kayan tarihi a matsayin abin tunawa da rayuwa da ayyukan Marigayi Sardaunan Sakkwato, da kuma misalta al’adun Arewa.
• Tsara ayyukan ilimi da al’adu da suka dace da irin wannan gidan kayan gargajiya, tare da sabis na ba da shawara ga gwamnatocin Jihohi a fagen haɓaka kayan tarihi; kula da wani Taskoki don ajiye bayanan tsohuwar Gwamnatin Arewacin Najeriya;
• Ƙungiyoyin ayyukan da suka dace da irin wannan Taskar, gami da sabis na bayanai na gwamnatocin jihohi, da kayan aiki masu amfani don horar da Taskar Jiha.
• Kula da ɗakin karatu na bincike don haɗa duk wallafe-wallafen da aka buga (ciki har da littattafan gwamnati) waɗanda suka shafi tarihin Arewa, tare da rubuce-rubucen rubuce-rubuce, zane-zane, taswira, hotuna, rikodin rikodin da dai sauransu.
• Gabatar da bincike kan tarihin Arewa ta kowane fanni da lokaci daga manyan ma’aikatan majalisar, da samar da kayan aiki ga ma’aikatan da aka amince da su bayan kammala karatun digiri a wannan fanni daga wasu cibiyoyi (ciki har da kayan aiki na kammala karatun digiri ta ma’aikatan gwamnati a fannin ilimi, bayanai, da al’amuran al’adu, yawon shakatawa, ci gaban al’umma, da sauransu).
• Buga sakamakon binciken da aka gudanar a Arewa House a cikin littattafai da mujallu da majalisar za ta buga.