Ana ganin cewa al’ummar Fulani sun kasance a yammacin Afirka kusan shekaru dubu kuma al’adunsu na da matukar tasiri ga tarihi da ci gaban yankin. Asalinsu daga yankin Sahara, fulani ƴan ƙabilar makiyaya ne waɗanda al’adunsu ke da alaƙa da salon kiwo.

A kasashen yammacin Afirka da suke zaune, daga Sahel zuwa gabar tekun Guinea, ana kiran su da sunan ‘The Peul’ ko ‘Fulbe’. Kamar yadda yake da sauran al’adu, al’adun Fulani wani hadadden hadadden al’adu ne da imani wadanda ke bayyana dabi’u da gogewar zama memba.

Ko da yake Fulani sun kiyaye yawancin al’adunsu da dabi’un su, amma ba a san zurfin abubuwan da suka shafi imani da al’adunsu ba, wanda ya kasance a rufe.

Domin samun kyakkyawar fahimtar al’adun Fulani, dole ne mutum ya fara duba yare, tarihi da salon rayuwar wadannan mutane masu jan hankali.

Harshen Fulani ana kiransa Fula ko Peul kuma ana magana da yaruka da yawa dangane da yankin da Fulani suke zaune. A cikin al’ummar Fulani, harshen Fula shi ne yaren da aka fi so wajen cudanya da mu’amala da mu’amalar kasuwanci, kuma hanya ce mai muhimmanci da za su iya bayyana asalinsu.

Fula gamayyar harsuna ce mai tasiri daga Larabci, Latin da Faransanci. Tarihinsu, ko da yake yana da tsari, ya samo asali ne tun a ƙarni na 16, lokacin da suka fara ƙaura zuwa kudu zuwa yammacin Afirka daga yankin Sahara.

Rayuwar makiyaya ta Fulani ta ta’allaka ne da kiwo, kuma an san su da kwararrun dabaru a fannin kiwon dabbobi. Ana karkar da dabbobin daga wuri zuwa wuri don neman sabbin makiyaya, kuma a kan hanyar, Fulani suna mu’amala da al’adu da al’ummomi daban-daban, suna musayar kayayyaki da sauran su don bukatun su na kiwo. Wannan salon rayuwa kuma yana sa su cudanya da imani da ayyuka na ruhi na al’adar yammacin Afirka daban-daban, kuma al’adunsu na nuna irin tasirin.

Fulanin kuma suna mutunta muhalli sosai kuma suna amfani da kayan halitta iri-iri a sana’o’insu da dama.

Mutanen Fulani suna da al’adu da ra’ayoyi daban-daban na zamantakewa. Sun fi son salon zamantakewa, wanda ke mai da hankali kan alhakin gama kai da mallakar albarkatu. Kowane iyali ƙungiya ce mai dogaro da kanta kuma ana yanke shawara bisa yarjejeniya. Suna bin tsarin rarrabuwar kawuna na zamantakewar al’umma bisa dalilai na harshe, asali da kuma yanayin ƙasa, kuma suna nuna girmamawa ga tsofaffin membobin al’umma.

Dangane da al’adar ruhi, yawancin Fulani suna bin darikar ‘Tijjaniyya’ ta Musulunci, duk da cewa akwai bambanci.

Idan muka yi la’akari da waɗannan al’amuran da suka shafi al’adun Fulani, za mu iya fara tona asirin tsarin rayuwarsu na musamman da kuma samun jin daɗin al’adun Fulani masu ban sha’awa da mabanbanta.