Tarihin Mutanen Kabilar Ogoni
Mutanen Ogoni na wata kabila ce ta yankin Neja-Delta na jihar Rivers a Najeriya kuma a halin yanzu sun bazu cikin kananan hukumomi hudu na Khana, Gokana, Tai, da Eleme. Sun mamaye yankin dazuzzukan daji inda tsakiyar kogin Niger ya hadu da Tekun Atlantika kuma an kiyasta yawansu ya haura mutane dubu dari biyar. Kamar yawancin magabata, tarihin mutanen Ogoni ya fara ne da asalinsu a matsayin ɗaya daga cikin ƙabilun da suka fi fice.
Babu takamammen bayani kan abin da ya sa suka yi hijira daga gidan kakanninsu da ke gabas zuwa yankin Neja-Delta kuma ana kyautata zaton cewa yakin kabilanci da karuwar al’umma ne ya jawo ’yan Arewa; suka ratsa gabas zuwa inda suke a yanzu. Tun daga wannan lokacin, ƙananan ƙauyukan Ogoni za su tashi su ci gaba zuwa babbar masarauta da ake gani a yau. Hakika al’ummar Ogoni suna da harshe da al’ada nasu kuma sun kasance suna da kungiyarsu ta siyasa tun kafin kafuwar kasar Najeriya ta zamani.
Mutanen Ogoni sun shahara da basira da jajircewa kuma alakar su da kasa daya ce ta kulawa, tare da sanin koguna takwas da ke ratsa kasarsu ta haihuwa, wanda ke ba su damar kula da muhallinsu da namun daji. Haka kuma ana kyautata zaton cewa dadewar da suka yi a yankin Neja-Delta ya taimaka matuka gaya wajen bunkasa wasu al’adun gargajiya da noma na Afirka da kuma kasuwanci da sana’o’i masu amfani.
Haka kuma, al’ummar Ogoni sun yi suna saboda dadewa suna shiga harkokin siyasa a Najeriya da ma sauran kasashen Afirka. Manyan masu fafutuka da dama irin su Ken Saro-Wiwa da Marigayi Cif Dauda Sorie Komba, sun yi amfani da iliminsu da dukiyarsu wajen jawo hankalin al’ummar Ogoni da matsalolin da suke ciki da kuma tabbatar da an saurari kokensu. Kwanan nan, kungiyoyi da dama na kasa da kasa sun dukufa wajen wayar da kan al’ummar Ogoni kan yadda ake zaluntar al’ummar Ogoni da kuma ganin irin gagarumar gudunmawar da suke bayarwa ga al’ummar Najeriya.
Muhimmancin al’ummar Ogoni a harkokin siyasa da al’adun Nijeriya ba za a iya mantawa da shi ba; Ba abin mamaki ba ne don an sake duba labarin tarihinsu mai jan hankali da sanin sabon salo.
